عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی اظهار کرد: زمینه‌های اجتماعی هستند که مردم تحت تاثیر آن‌ها شخصی را به عنوان رهبر انتخاب می‌کنند. امام خمینی نیز در سال ۱۳۵۷ در چنین بستر تاریخی توانست به رهبر کاریزما تبدیل شود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد، مجید فولادیان در جلسه معرفی کتاب جامعه شناسی کاریزمای ملی گفت: سوال اساسی این است که چرا در زمان انقلاب مشروطه رهبر کاریزما ظهور نکرد؛ در حالی که در انقلاب اسلامی این اتفاق به وقوع پیوست. من برای پاسخ به این سوال حدود ۲۰۰ سال تاریخ ایران را بررسی کردم؛ که دربرگیرنده ۱۰۰ سال قبل از انقلاب مشروطه و تحولات آن و هم‌چنین تحولات دوره پهلوی از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ بوده است.
وی ادامه داد: هر بحرانی باعث ظهور رهبر کاریزما نمی‌شود. در دوران انقلاب مشروطه نیز بحران وجود داشته؛ ولی منجر به ظهور رهبر کاریزما نشده است. من برای یافتن ابعاد قضیه، نظریه‌های بحران را مورد مطالعه و کاوش قرار دادم و میزان شدت و حدت بحران‌هایی را که باعث ظهور رهبر کاریزما می‌شود بررسی کردم. بحران‌ها وقتی با هم و در یک برهه تاریخی در جامعه بروز می‌کنند، شرایط ظهور رهبر کاریزما فراهم می‌شود.
فولادیان در خصوص دلیل ظهور رهبر کاریزما تصریح کرد: تغییرات و تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، ساخت‌های جامعه را برهم می‌زنند. وقتی ساختار جامعه دچار فروپاشی می‌شود، ساخت سنتی از بین می‌رود و جامعه دچار از جاکندگی نهادی می‌شود. درنتیجه احساسی در مردم ایجاد می‌شود که آن‌ها را به دنبال یافتن شخصی قدرتمند و نجات دهنده سوق می‌دهد.
وی افزود: مردم ایران در سال ۱۳۵۷ دچار از جاکندگی نهادی شدند و در شرایطی که احساس غرق شدن می‌کردند، به دنبال ریسمانی نجات بخش تحت تاثیر ایدئولوژی اسلام قرار گرفتند. این ایدئولوژی که توسط امام خمینی، مطهری، شریعتی، بهشتی و دیگران ترویج شد، در واقع یک ایدئولوژی مدرن از اسلام است.
عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی در خصوص ظهور رهبر کاریزما در شرایط فعلی ایران بیان کرد: از آنجا که ظهور رهبران کاریزماتیک به معنای برهم زدن روال‌های مرسوم جامعه است؛ مورد پسند من نیست. ابتدا باید ببینیم در جامعه مورد نظر چه بحران‌هایی وجود دارد. آیا از جاکندگی نهادی اتفاق افتاده یا نه و چه ایدئولوژی‌ای وجود دارد که بتواند پاسخ دهنده مردم باشد. از آنجایی که در شرایط کنونی ایدوئولوژی‌ای که بتواند به مشکلات جامعه ایران پاسخ دهد وجود ندارد، شرایط ظهور رهبر کاریزما فراهم نشده است.
خبرنگار باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد: شهرزاد شیرازی
