احتشام گفت: در کشور ما شرایط برای تولید عسل بسیار مساعد است. عسل می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌ها و تقویت سیستم دفاعی بدن موثر باشد. تاثیر قطعی آن در درمان بیماری کرونا اثبات نشده اما قطعا در پیشگیری از آن می‌تواند موثر باشد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد، وبینار همایش ملی زنبور عسل با حضور متخصصان این حوزه، به همت انجمن علمی علوم دامی دانشگاه فردوسی و سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی در تاریخ 4 دی ماه 1399 برگزار شد.
شهاب احتشام اظهار کرد: برای تولید محصول ارگانیک، کندو باید از جنس چوب و کاملا طبیعی باشد. کنه‌ها از مهم‌ترین مشکلات به وجود آمده برای کندو و زنبورعسل هستند. استفاده بی رویه از مواد شیمیایی، محصول را از حالت طبیعی خارج می‌کند. عسل خوب، عسل آنزیم دار است که صحت آن در آزمایشگاه به اثبات رسیده باشد.
وی درخصوص تغذیه زنبورها با آب شکر گفت: آب شکر دادن به زنبور کار بدی نیست؛ البته اگر به موقع انجام شود. در زمستان که فصل شهد نیست، این شربت زنبور ملکه را تحریک می‌کند تا تخم ریزی کند. در نتیجه جمعیت کندو بالا می‌رود و در چنین حالتی کمتر دچار بیماری شده و برای فصل شهد آماده می‌شود.
در ادامه مجید عاکف بیان کرد: زنبور عسل سرآمد حشرات گرده افشان است، زیرا برخلاف بعضی حشرات گرده افشان که روی گل‌های مختلف کار می‌کنند، زنبور عسل وفادار به گل است. دیگر مزیت زنبور عسل، زندگی آن به صورت اجتماعی است. ما می‌توانیم با قرار دادن 5 کلنی در یک باغ گیلاس چند هکتاری، میزان محصول را 30 درصد افزایش دهیم.
وی ادامه داد: از آنجایی که استان خراسان رضوی در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است، عسل‌های خوبی تولید می‌شود. کلاس‌های زیادی برای آموزش تولید ژله رویال گذاشته شده که در نتیجه آن، تولید آن بسیار افزایش یافته و از تولید گرم به کیلوگرم رسیده‌ایم.
مسئول زنبورداری استان خراسان افزود: خوشبختانه انجمن علمی زنبور عسل استان خراسان در حال راه اندازی است و هماهنگی‌هایش را انجام داده‌ایم. قرار است با کمک این انجمن علمی، علل مشکلات تولید عسل ریشه یابی و کمبود آن جبران گردد.
سپس بهزاد رفاهی گفت: ایران دارای تنوع و غنای خوبی در انواع گونه‌های گیاهی است. بیش از هشت هزار نوع گونه گیاهی وجود دارد و از این نظر ایران رتبه بیستم را در جهان کسب کرده است. از این هشت هزار نوع، هزار گونه گیاهی اهمیت زیادی برای زنبور عسل دارد.
وی درخصوص گیاهان مضر برای زنبور عسل خاطرنشان کرد: گیاه مضر به معنای کلمه برای زنبور عسل وجود ندارد. البته گاهی برخی گیاهان مسمومیت‌هایی را ایجاد می‌کنند. به طور کلی، گیاهی که شهد بیشتری برای زنبور فراهم کند، بهتر است. زنبوردارها باید با انواع گیاه آشنایی داشته باشند. من معتقدم یک زنبوردار خوب، گیاه شناس خوبی هم هست.
مدیر واحد تحقیق و توسعه آقای عسل تصریح کرد: بزرگترین معضل زنبورداری، استفاده غیراصولی و خطرناک از سموم، آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی است که موجب آلوده شدن تولیدات کندوی عسل می‌شوند. به نظر من راه حل این معضل، فرهنگ سازی برای استفاده درست از این مواد است.
استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد درارتباط با شیوع بیماری واروا در سال های 1363 و 1364 گفت:
تلفات این بیماری انقدر زیاد بود که حتی مسئله در مجلس هم بیان شد. و از آن زمان این مسئله به عنوان یک بیماری بسیار مهم وارد کتاب های درسی دانشجویان دامپزشکی مطرح شد.
این‌گونه آلودگی، در سرتاسر کره زمین وجود دارد. و فقط شاید تنها قاره ای که هنوز این آلودگی گزارش نشده قاره اقیانوسیه است. که با توجه به اینکه در همسایگی اش، یعنی در نیوزلند شیوع این بیماری گزارش شده است احتمال وجود واروا در آنجا هم وجود دارد.
ایشان در ادامه به راه های انتقال این بیماری اشاره کردند که از جمله آن، تماس بین زنبوران در سطح کندو است. همچنین غارتگری از دیگر راه های انتقال این بیماری است که که زنبور هایی که کندو های ضعیفی دارند مورد غارت قرار می‌گیرند.
علاوه براین موارد، زنبورداران هم می توانند در انتقال نقش داشته باشند.
دکتر رزمی در ادامه به سطوح مختلف آلودگی اشاره کردند:
اگر آلودگی در گروهی که بدون نوزاد هست کمتر از ۱ درصد باشد، جای نگرانی نیست فقط به شرطی که این روش شمارش را در طول سال دوبار انجام بدهند و اگر به مرز هشدار رسید، سریع درمان شروع شود. اما اگر میزان آلودگی یک تا دو درصد باشد، باید از درمان های گیاهی همراه با مشتقات گیاهی استفاده بشود. و اگر آلودگی بالاتر از ۲ درصد باشد باید سریعا درمان آغاز شود.
عضو هیات علمی گروه دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد در ارتباط با معرفی ترکیبات مختلف برای درمان این آلودگی بیان کردند:
یکی از بهترین راه‌ها برای درمان که بیشتر زنبورداران به آن علاقه دارند و روش مناسبی هم هست استفاده از اسید فرمیک هست. چون هنوز بر علیه آن مقاومت ایجاد نشده است و حالت ارگانیک دارد.
اما در انتخاب هر نوع روش درمان نکته مهم این است که ما چه موقعی از روش‌های درمانی استفاده کنیم و چه نکاتی را رعایت کنیم.
در ادامه برنامه، محمدرضا شریعتی درخصوص بیماری‌های زنبورعسل اظهار نمود: اخیرا در استان خراسان رضوی، طرح پایش بیماری‌های زنبور عسل را داشتیم و دستورالعمل مبارزه ارگانیک با این بیماری‌ها داده شد. دو بیماری نوزما و واروا در استان بسیار شایع هستند و به ویژه درصد آلودگی به نوزما بسیار بالا بود.
وی ادامه داد: بحث ضدعفونی، بهداشت و حمل و نقل کندوها بسیار اهمیت دارد. زنبورداران هنگام مصرف دارو برای درمان بیماری‌های زنبور عسل باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر جمعیت کندو ضعیف باشد، مصرف دارو ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد. در چنین حالتی ابتدا کندوها را ادغام کرده و سپس به مصرف دارو اقدام کنید.
کارشناس بررسی و مراقبت بیماری‌های کرم ابریشم اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی افزود: اولین اتفاقی که در یک کندوی بیمار می‌افتد، کم شدن تخم ریزی زنبور ملکه است که در اصل باید به صورت یکنواخت باشد. همچنین دیده می‌شود که برخی زنبورها توانایی پرواز را از می‌دهند و داخل کندو مدفوع دیده می‌شود. باقی مانده سموم شیمایی بر کیفیت عسل تولید شده تاثیر می‌گذارد. بهتر است کندوها در ارتفاعات و مناطقی که سم پاشی نشده‌اند نگهداری شوند.
در ادامه محسن فتحی نجفی گفت: از جمله فاکتورهای مهم برای تولید عسل، نوع و نژاد زنبور، موادغذایی استفاده شده، زمان، محیط، منطقه تولید عسل و حتی نوع گیاه است. گیاهانی که سریع رشد می‌کنند، شهد و نهایتا عسل باکیفیتی نمی‌دهند. زنبوردارها باید تمامی این موارد را رعایت کنند. دیگر عوامل عبارتند از شرایط آفتاب و گرما، میزان نزدیکی به شهر، فصل تولید و همچنین محرک‌های خارجی مانند سروصدا، توفان، باران، سیل، حشرات و سایر حیواناتی که به کندو و محصول آسیب می‌زنند.
وی افزود: آلاینده‌های شیمیایی به داخل کندو منتقل می‌شوند و بر فرآورده تاثیر مستقیم می‌گذارند. اگر سرعت فرآوری بیش از حد زیاد باشد و محصول به سرعت گرفته شد، کیفیت پایین می‌آید. محیط پرورش زنبورعسل باید از نظر گرما و سرما شرایط خوبی داشته باشد و شیوه نگهداری و طول عمر محصول نیز اهمیت دارد. عسلی که خواص دارویی دارد و از آن برای درمان استفاده می‌شود، باید کیفیت بالایی داشته باشد و بسیار ارزشمند است.
شایان ذکر است در پایان برنامه علی رضوی، دبیر همایش ملی زنبور عسل، از مسئولان و دست اندرکاران ادارات و سازمان‌های مختلف مانند جهاد کشاورزی و به ویژه مسئولان دانشگاه فردوسی مشهد و دانشکده کشاورزی و انجمن علمی علوم دامی تشکر کرد.
خبرنگار باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد: یگانه تقی زاده- فاطمه مقیمی
