گفتگو با دکتر وحید سینایی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، به مناسبت روز ملی خلیج فارس؛ در خصوص اهمیت استراتژیک خلیج فارس  

 دکتر وحید سینایی، در جریان مصاحبه در خصوص  روز ملی خلیج فارس بیان کرد: خلیج فارس از اواسط دهه 1960 میلادی (تقریبا اواسط دهه 1340 شمسی) در سیاست خارجی ایران اهمیت بسیاری پیدا کرد . در آن سالها از طرفی انگلیسی‌ها تصمیم گرفتند نیروهای نظامی خود را از شرق سوئز و خلیج فارس خارج کنند و از طرف دیگر دولت ایران باتوجه به افزایش درآمد‌های نفتی این امکان را پیدا کرد که حوزه‌ی فعالیت‌ها و اقداماتش را افزایش دهد. تنش زدایی در نظام بین الملل و کاهش اختلافات بین دو بلوک فرصت دیگری بود که امکان نقش آفرینی ایران در خلیج فارس را بیشتر می کرد. اینها همه این امکان را به وجود آورد که ایران نقطه‌ی تمرکز سیاست خارجی اش را به خلیج فارس منتقل کند.

وی  ادامه داد:  درآمد‌های نفتی به کمک ایران آمد و توسعه‌ی اقتصادی و افزایش قدرت نظامی در دستور کار قرار گرفت. به دلیل تنش‌زدایی که در سطح بین‌المللی روی داده بود دیگر شوروی تهدید فوری برای ایران محسوب نمی‌شد. بنابراین ایران نقطه‌ی ثقل سیاست خارجی خود را به مرزهای جنوبی منتقل کرد و خلیج فارس از آن زمان اهمیت بیشتری در سیاست خارجی ایران پیدا کرد.

عضو هیئت علمی علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: از این پس ایران سیاست خارجی فعالی در خلیج فارس پیش گرفت. بخش قابل توجهی از نیروهای نظامی ایران به جنوب منتقل شد، نیروی دریایی و نیروی هوایی ایران گسترش یافت، پایگاه‌ها و بنادر دریایی ایران توسعه یافت. با افزایش درآمد های نفتی میزان واردات و صادرات ایران افزایش یافت. موضوعی که مستلزم فعالیت‌های عمرانی و وجود بنادر توسعه یافته در جنوب کشور بود.

وی در ادامه تصریح کرد:   از طرف دیگر روابط ایران با کشورهای جنوبی خلیج فارس باید گسترش و بهبود پیدا می کرد. ایران روابط دوستانه‌ای با عمان برقرار کرد و در سرکوب جنبش ظفار به کمک این دولت رفت. روابط نزدیکی با عربستان و کویت برقرار کرد، اختلافات مرزی با این کشورها در حوزه‌ی دریایی را حل کرد. استقلال بحرین، قطر و امارات متحده عربی را به رسمیت شناخت و در عین‌حال سه جزیره ی تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی را هم تصرف کرد. در مجموع ایران عملاً نقش یک هژمون منطقه‌ای را برعهده گرفت که لازمه آن روابط دوستانه و نزدیکی با دیگر کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس بود. در این موقعیت ایران مقابله با کشورهای رادیکال و کردهای چپگرا و مارکسیست را به عنوان تهدیدات فوری در دستور کار قرار داد . مهار دولت های عراق و یمن جنوبی و سرکوب جنبش ظفار، همه در چارچوب این سیاست و موقعیت جدید قرار داشت.

   دکتر سینایی درباره ی اهمیت فعلی خلیج فارس برای ایران اظهار کرد: بعد از انقلاب حوزه‌ی فعالیت‌های سیاست خارجی ایران بسیار گسترده شد و باعث شد که خلیج فارس اهمیت منحصر به فرد خود را در سیاست خارجی ایران از دست بدهد. هرچند کماکان خلیج فارس یکی از نقاط مهم و استراتژیک در سیاست خارجی ایران است؛ اما با تنوعی که در حوزه های فعالیت و سیاست خارجی ایران ایجاد شده دیگر خلیج فارس نقطه ثقل سیاست خارجی ایران نیست؛ هرچند که مهم است .

وی تاکید کرد: از سوی دیگر به دلیل ماهیت انقلابی نظامی که متعاقب انقلاب در ایران برقرار شد باحکومت های محافظه کار منطقه، سیاستهای غرب‌گرایانه آنها و روابط گسترده‌شان با غرب و اینکه آنها پایگاه‌هایی را در اختیار ایالات متحده قرار داده‌اند مخالفت‌های مستمری صورت گرفت. بنابراین دیگر آن روابط دوستانه و گسترده سیاسی که پیش از انقلاب با کشورهای جنوبی خلیج فارس برقرار بود ادامه پیدا نکرد. اکنون ایران با امارات متحده و بحرین و عربستان اختلافاتی دارد هرچند که با قطر، عمان و تا اندازه ای کویت روابط بهتری دارد. البته کماکان خلیج فارس به عنوان تنها معبر مهم در انتقال نفت ایران و بنادر خلیج فارس به عنوان بخشی از مجاری و کانال های ورود کالا به ایران و صادرات کالا از اهمیت زیادی برخوردار هستند.

باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد : سارا فلاح

{jcomments on}