Multi Sites 3

نشست تخصصی « FATF و مسائل و چالش های ژئوپلیتیک ایران» در روز سه شنبه سوم اردیبهشت ماه 98 با حضور دکتر محمدباقر قالیباف، دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در تالار فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی برگزار شد.

ghali1

به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشگاه فردوسی مشهد؛ در این برنامه که به همت شاخه خراسان انجمن ژئوپلیتیک ایران و اندیشکده ی ژئوپلیتیک فارابی برگزار شد، دکتر قالیباف در ابتدا با اشاره به تاریخچه ی FATF بیان نمود: گروه ویژه‌ی اقدام مالی در 1989 توسط گروه هفت تاسیس شد و در این حدود سی سال که در سال سه بار جلسه برگزار می‌کند روز به روز به قدرت آن اضافه می‌شود. تاکید می‌کنم FATF مقوله‌ای فردی و جهانی است.
وی FATF را یک کل و یک سیستم باز دانست که بازیگران متعددی در آن نقش دارند و از جنبه های بسیاری همچون حقوقی، فنی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی برخوردار است. وی همچنین تاکید کرد که FATF ابزار های گوناگونی دارد که برخی از آن ها مانند سی اف تی و کنوانسیون پالرمو برای مردم شناخته شده و برخی مانند اف آی یو و کنوانسیون وین ناشناخته است.
وی بازیگران این سیستم را دولت ها، بخش خصوصی، سازمان های مردم نهاد، سازمان های عمومی غیردولتی، تجار، بنگاه های املاک، صرافان و ... دانست و تاکید کرد که نگاهی جزیی و یکجانبه به این مقوله ارتکاب خیانت است و FATF نشانه و بخشی از نظم نوین جهانی است و به دنبال جهانی سازی و یکپارچگی اقتصادی می‌باشد.
دکتر قالیباف سه نقطه ی عطف را برای FATF قائل شد و بیان کرد: اولین آن، تشکیل این گروه برای مبارزه با پولشویی با تکیه بر مبارزه با مواد مخدر است. آمریکایی ها اعتقاد داسته اند بهترین راه مبارزه با مواد مخدر این است که اجازه ی دسترسی به پول حاصل از این تجارت به عوامل داده نشود. نقطه عطف دوم حادثه ی 11 سپتامبر 2001 است که باعث صدور قطعنامه 1373 شورای امنیت سازمان ملل میشود که این قطعنامه همه ی کشور‌ها را مکلف به ورود به سی اف تی میکند و این باعث می‌شود که حدود 180 کشور به آن بپیوندند و از این جا FATF شکلی امنیتی میگیرد و تامین مالی تروریسم محور آن می‌شود. بحران اقتصادی سال 2008 نقطه عطف سوم است. در دهه ی 1990 گذار ژئوپلیتیکی صورت می‌گیرد و دو قطبی حاکم بر دنیا از بین می‌رود. بعد از آن در ابتدای دهه ی اول قرن 21 حادثه ی یازده سپتامبر و در انتهای آن بحران اقتصادی شکل می‌گیرد. بعد از این بحران اقتصادی، بازل، سه اصل اقتصادی را مطرح می‌کند و اجرای آن را از طریق FATF به بانک ها واگذار می‌کند و بیان می‌کند که بانک ها حق ندارند بیش ار درصد معینی، نقدینگی خود را به سمت دارایی های غیر فعال خود سوق دهند. بانک ها باید قدرت گردش نقدینگی خود را بالا ببرند و رکود و دارایی ثابت خود را به حداقل برسانند و دولت ها مکلف به دنبال کردن این راه هستند در حالی که نظام سرمایه داری از اقتصاد آزاد و عدم دخالت دولت در اقتصاد حرف میزند. لذا مسئولیت پیاده سازی این برنامه را به جای دولت به بانک ها می‌دهد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نطام با اشاره به چهل دستورالعمل این گروه ویژه بیان کرد: FATF هم از طریق قوانین و مقررات و هم رسیدگی ویژه به دولتمردان، بازرگانان، صاحبان سرمایه، برنامه ی خود را پی ریزی میکند و بانک ها را موظف به شناسایی مشتریان و هر نوع انتقال پولی در سیستم خود می‌کند و در صورت مشکوک شدن، کلیه ارتباطات خود را با آن قطع می‌کند. امروز 38 کشور یا اتحادیه و سازمان عضو این گروه اند و کشور های زیادی به عنوان همکار در این گروه حضور دارند که در قالب نه حوزه ی ژئوپلیتیکی قرار دارند و تعداد محدودی کشور نیز مانند ایران غیر همکار هستند. FATF هر سه این گروه ها را کنترل می‌کند.
وی FATF را یک مدل برای نظم جهانی به رهبری سرمایه داری آمریکا دانست و تاکید کرد که آمریکا می‌داند که برخی از برنامه های خود را نمی‌تواند به دلیل وجود معاهدات بین المللی از طریق سازمان ملل پیگیری کند. لذا در FATF هیچ گونه معاهده ی بین المللی ای دیده نمی‌شود و به نوعی این گروه یک نوع NGO می‌باشد که طراح نظم جهانی به کمک آن مواردی که با آن همراه نباشد تعبیه میکند مانند ایتالیا و اتریش و مجارستان. FATF تصمیمات یک جانبه آمریکا را که تعهد بین المللی نیستند اجرا می‌کند. ظاهر FATF داوطلبانه است اما آنقدر فشار و الزام دارد که کشور ها را مجبور به ورود به آن می‌کند.
قالیباف با اشاره به پنج سطح عملکرد FATF گفت: سطح نخست آن اندیشه است که تحت عنوان مبارزه با تروریست و فساد و سلاح هسته ای خود را مشروع سازی می‌کند. در سطح حاکمیتی بر دولت ها و بانک ها فشار می آورد. سطح بازیگران هم بسیار گسترده است که از بانک ها تا وکلا و قمارخانه ها و خیریه و صرافی ها و هرجایی که انباشت سزمایه داشته باشد شامل می‌شود. در سطح کارکردی هم با دستورالعمل ها و توجیهات امنیتی و اقتصادی به پیش می‌رود. ضمانت اجرایی این اقدامات ها مکلف کردن همه به گزارش دوره ای و موردی است و در صورت هر گونه شک، کلیه‌ی روابط و مناسبات را با طرف مشکوک قطع می‌کند. وزیر امور خارجه ی آمریکا بعد از برجام به بانک ها می‌گوید می‌توانند با ایران کار کنند اما همین FATF جلوی این کار را می‌گیرد و این سیاست رفتار دو گونه است. مهم‌ترین ضمانت اجرایی FATF، تبدیل آن به مرجع صدور گواهی سلامت بانک ها است.
عضو انجمن ژئوپلتیک ایران اشاره کرد که حتی برخی از حقوقدان‌ها و بازرگانان بخش خصوصی نیز با FATF مخالف اند زیرا این برنامه فرصت برابر در اقتصاد را از بین میبرد و رانت ایجاد می‌کند. علاوه بر آن به دلیل سیستم حسابرسی مجزا ی خود هزینه ها را افزایش می‌دهد.
وی تاکید کرد که نظم نوین جهانی در همه ی جوانب و سطوح تغییر کرده است و این تغییر را باید درک کرد.
قالیباف در اشاره به موافقان و مخالفان این برنامه در داخل بیان کرد: آن هایی که به FATF میگویند آری، هیچ دلیل خاصی ارائه نمیکنند و صرفا میگویند باید بهانه را از غربی ها گرفت. آن های هم که میگویند خیر، دلایل خوبی دارند اما برنامه ای جایگزین ارائه نمیکنند. من میگویم باید راهی جایگزین ساخت. ما در سی سال گذشته نسبت به این موضوع بی خیال بوده ایم و از تغیر نظم نوین جهانی غفلت کرده ایم. باید برای مسائل بانکی و پولی خود نقشه ی راهی تعیین کنیم. سیستم اقتصادی ما مشکل اساسی دارد. در سه سال درآمد ما پنج برابر شد اما شاخض اقتصادی ما همچنان منفی ماند. کسری بودجه در همین دولت باعث افزایش فشار به بانک ها و زدن رکورد بی سابقه ی رشد 34 درصدی نقدینگی شده است. این مشکلات با ورود یا عدم ورود به FATF حل نمیشود چون ریشه ی آن ها در داخل است. معتقدم FATF بخش های خوب زیادی دارد که باید داخلی سازی شوند. عنصر کلیدی ما زمان است. ما زمان را با غفلت از دست داده ایم و حال باید دست به تعلیق بزنیم. تعلیق چیز بدی نیست. تعلیق یعنی این که برویم و پژوهش و برنامه ربزی کنیم و اولویت‌ها را انجام دهیم و سپس به سراغ موضوع برویم. مثل آمریکا که 40 سال است پیمان منع گسترش سلاح های اتمی با روسیه را تعلیق کرده است . ادامه ی آن را منوط به اقدامات روسیه اعلام نموده است یا همین برگزیت که انگلیش مجددا شش ماه آن را به تعویق انداخت. FATF نه آن قدر قدرت و مشروعیت دارد که نتوان با آن مقابله کرد و نه آنقدر ضعیف است که آن را کامل کنار گذاشت. من در برهه ی کنونی مخالف پیوستن به آن هستم زیرا تحریم ها را به هیچ وجه رفع نخواهد کرد و علاوه بر آن تمام راه در روهای اقتصادی ما را خواهد بست و دست ما را در منطقه کوتاه خواهد کرد. همین الان هم کشور هایی مانند فرانسه و کانادا و اتریش به FATF معترض اند.
قالیباف در پایان اشاره نمود در FATF علاوه بر بحث چرایی باید به بحث چگونگی هم توجه کرد و باید این نکته را هم در نظر گرفت که مذاکره می‌تواند بخشی از مبازه باشد، اگر کشور وارد وجه رقابتی-تعاملی با دنیا شود.